Anasayfa
Paz Mart 01, 2015 3:38 pm tarafından 
İmam Ahmed:
1- İbni Batta, Ebu Bekr el-Mervezi'den rivayet ediyor: "Ebu Abdullah'ı şöyle söylerken
işittim: Kim kelamla uğraşırsa felaha ermez, kim kelamla uğraşırsa Cehmiye'ye kayması
kaçınılmazdır."
2- İbn Abdulber, imam Ahmed'den rivayet ediyor: "Kelam"cı asla felaha eremez. Kelama
bakıp da kalbinde hıyanet bulunmayan hiçkimse yoktur."
3- el-Herevi, İmam Ahmed'in oğlu Abdullah'tan rivayet ediyor: "Babam, Ubeydullah b.
Yahya b. Hakan'a bir mektup yazarak şöyle dedi: Ben kelam sahibi mütekellim değilim ve
kelamın da herhangi bir değeri olduğunu zannetmiyorum. Allah'ın kitabı ve Rasulü'nün
sünnetinden başka bir şey kabul etmiyoruz. Bunun dışında bir şeyde söz söylemek hoş
değildir."
4- İbnu'l-Cevzi, Musa b. Abdullah et-Tarsusi'den rivayet ediyor: "Ahmed b. Hanbel'i şöyle
derken duydum: Kelamcılarla oturmayınız. Sünneti savununuz."
5-İbn Batta, Ebu'l-Haris es-Saiğ'den rivayet ediyor: "Kim kelamı severse, kelam onun
kalbinden çıkmaz. Ve böylece kelamcının felaha erdiğini göremezsin."
6- Yine İbn Batta Ubeydullah b. Ahmed'den rivayet ediyor: "Babam bize şöyle nasihatta
bulundu." Sünneti terketmeyiniz. Hadisle Allah size pek çok hayırlar verir. Siz siz olun, sakın
cedel ve tartışmaya girmeyin, Zira kelamcı felaha kavuşamaz. Çünkü Kelam hayra da'vet
etmez. Ne kelamı, ne de cedeli seviyorum. Sünnete sarılın, sahabenin eserine uyun,
kendisinden yararlanacağınız fıkhı elde ediniz. Kalpleri sapkınların ve riyakarların
kelamlarını terkedin. Cedelleşmeyin. Biz, bizden öncekilerin böyle sözlerle hiçbir alakaları
olmadığını gördük. Onlar kelamcılardan kaçınırlardı. Kelamcılığın sonu hayır değildir. Allah
bizi ve sizi fitnelerden korusun. Bizi de sizi de helak olmaktan beri kılsın."
7- İbni Batta, İmam Ahmed'den rivayet ediyor: "Kelâmı seven bir kimseyi görürsen, ona karşı
dikkatli ol!"
İmam Şafii
1- el-Herevi, er-Rebi b. Süleyman'dan rivayet ediyor: "Şafiî'yi şöyle derken işittim: Eğer bir
kimse başka birisi için ilim kitaplarını vasiyet etse ve bu kitaplar içinde de kelam kitapları
bulunsa, bu kitaplar vasiyete dahil edilmez. Zira kelam ilim değildir."
2- el-Herevi, el-Hasan ez-Za'ferani'den rivayet ediyor: "Şafiî'yi şöyle derken duydum: Kelam
konusunda bir kez cidalde bulundum. Bundan ötürü de Allah'a istiğfarda bulunuyorum."
3- el-Herevi, er-Rebi b. Süleyman'dan naklediyor: "Şafiî dedi ki: Her muhalife karşı cevap
niteliğinde büyük bir kitap yazmak isteseydim, bunu yapabilirdim. Fakat 'kelam' benim işim
değil, ben kelamdan hiçbir şeyin bana nisbet edilmesini istemiyorum."
4-İbn Batta, Ebu Sevr'den rivayet ediyor: "Şafiî bana: Kelam libası (elbisesi) giyip de
kurtulan hiç kimse görmedim, dedi."
5- el-Herevi, Yunus el-Mısri'den rivayet ediyor: "Şafiî derdi ki: Allah'ın bir kimseyi şirkin
dışındaki bir şeyle imtihan etmesi, kelam ile imtihan etmesinden daha hayırlıdır."
İmam Malik
l- İbni Abdilber, Mus'ab b. Abdullah ez-Zubeyri'den rivayet ediyor: "Malik b. Enes der ki:
Dinde kelamdan nefret ediyorum. Bizim beldemizdeki alimlerin, bu zamana kadar, insanları
kelamdan alıkoyduklarını biliyorum. Cehm'in fikirleri, Kaderciler ve bunlara benzeyen
şeylerle uğraşmak gerekmez. Ameli gerektirmeyen bir şeyin konuşulması lüzumsuzdur.
Allah'ın dininde kelamı ihdas etmek benim hoşuma gitmiyor. Bu meselede susmak daha
iyidir. Çünkü bulunduğum beldedeki alimlerin dinde yararı olmayan sözlerden
alıkoyduklarına şahid oldum."
2- Ebu Nuaym, Abdullah b. Nafi'den naklediyor: "Malik"i, şöyle derken işittim: Bir kimse
Allah'a ortak koşmanın dışında tüm büyük günahları işlemiş olsa (bu' arada kelamı da saydı)
ve sonra ondan vazgeçse, cennete girer.
3- El-Herevi, İshak b. İsa'dan naklediyor. "Malik derdi ki: Kim dini kelamla öğrenmek isterse
zındıklık etmiş olur. Kim kimya ile uğraşırsa iflas eder, kim de hadisin garibini elde etme
isterse yalancı olur."
4- el-Hatib, İshak b. İsa'dan rivayet ediyor: "Malik'in dinde cidalleşmeyi ayıplarken şöyle
dediğini duydum: Bize gelen cedelci kimseler, birbirlerinden ne kadar çok cedelci olurlarsa
olsunlar, Cibril'in getirmiş olduğunu Nebi'ye (sallallahu aleyhi vesellem) geri çevirmemizi
bizden istemektedirler."
5- el-Herevi, Abdurrahman b. Mehdi'den rivayet ediyor: "Malik'in yanına gitmiştim. Bu
sırada bir adam ona soru soruyordu. Malik ona: 'Herhalde sen Amr b. Ubeyd'in
adamlarındansm. Allah ona la'net etsin. O, dinde 'kelam' bid'atini icâd etti. Eğer kelam bir ilim
olsaydı, sahabe bu konuda konuşurdu. Tıpkı dinin ahkamı hakkında konuştukları gibi' diye
cevap verdi."
6- el-Herevi, Eşheb b. Abdulaziz'den naklediyor: "Malik'i şöyle derken duydum: 'Bid'atlerden
sakınınız.' Bunun üzerine: Ey Abdullah'ın babası! Bid'atler nedir? diye sordular. O da: Bid'at
ehli Allah'ın isimleri ve sıfatları, kelamı, ilmi ve kudreti hakkında konuşup sahabe ve
tabiunun sustukları yerde susmayanlardır, dedi."
7- Ebu Nuaym, Şafiî'den naklediyor: "Malik'e heva ehlinden bazı kimseler gelmişti. Onunla
dinde tartışmak istiyorlardı. Malik onlara: Bana gelince, kendi dinimi çok iyi biliyorum. Eğer
sen dininde şek (şüphe) sahibi isen dinde tartış, diye cevap verdi."
8- İbni Abdilber, Ahmed b. Huveyz Mendad'dan naklediyor: O, Kitabu'l-îcarat'ın Hilaf
bölümünde şöyle diyor: "Malik dedi ki: Heva, bid'at ve yıldız falıyla ilgili kitapların kiralık
verilmesi caiz değildir. Bizim ashabımız (ilim ehli) yanında heva ve bid'at kitapları,
kelamcıların, Mu'tezile'nin ve benzerlerinin kitaplarıdır. Bu kitaplar kiraya verilmişse kira
akdi feshedilir."
İmam Ebu Hanife
1- "Basra'da heva ehli çoktur. Belki oraya yirmiden fazla gittim. Bazen bir yıl, bazen de daha
fazla kaldım. Bu esnada kelam ilmini en hayırlı ilim olarak görüyordum."
2- "Ben kelam ilmi ile o kadar uğraştım ki, nihayet geldi parmakla gösterilir oldum. Biz
Hammad b. Ebi Süleyman'ın meclisine yakın bir yerde oturuyorduk. Bu arada bir kadın gelip:
"Bir adam var. Cariyesini sünnete göre boşamak istiyor. Ne yapmalı?" diye sordu. Ne
yapacağımı bilemedim. Kadının bunu Hammad'a sormasını, sonra da Hammad'in ona ne
cevap verdiğini gelip bana söylemesini istedim. Kadın aynı soruyu Hammad'a sorunca,
Hammad ona: "Cariyeyi temizken (ha-yızlı değilken), onunla cima etmeden bir talakla boşar.
Sonra o kadın erkeklerle evlenmeye hak kazanır" dedi. Bunun üzerine benim kelam ilmine
ihtiyacım yok diyerek onunla uğraşmayı bıraktım.
3- " Allah Amr b. Ubeyd'e la'net etsin. O, insanlara yaran olmayan kelama giden yolları açtı."
Birisi Ebu Hanife'ye: "insanlardan bazılarının 'Araz' ve "Ecsam' konusunda ihdas ettikleri
sözlere ne diyorsun?" diye sorunca Ebu Hanife: "Bunlar felsefecilerin sözleridir. Sen ehl-i
hadisin ve selefin yolunu tut. Sakın sonradan uydurulanlara tabi olma, her uydurulan
bid'attir"dedi.
4- Ebu Hanife'nin oğlu Hammad diyor ki: "Babam birgün yanıma geldi. Kelamcılardan
bazıları da yanımda bulunuyordu. Aramızda bir konuyu tartıştığımızdan dolayı seslerimiz de
alabildiğine yükseliyordu. Onun eve girdiğini sezince yanına gittim. Bana: "Hammad:
Yanındakiler kim?" dedi. Ben de: "Falan, falan ve falan" diyerek isimlerini saydım. "Peki
neyi tartışıyorsunuz?" dedi. Ben de şöyle şöyle bir konuyu tartışıyoruz dedim. Bana: "Ey
Hammad! Kelamı bırak" dedi. Hammad diyor ki: "Ben babamın böyle karma karışık işlerle
uğraştığını görmedim. O, başkasına yasaklamışolduğu şeyi kendisi de yapmazdı. Ona:
"Babacığım! Sen daha önceleri bana kelam ilmini öğrenmemi söylemiyor muydun?" dedim.
O da: "Evet oğlum. Fakat bugün bunu sana yasaklıyorum" dedi. Ben de: "Niçin?" diye
sordum. "Ey oğlum" dedi. "Bugün bu gördüğün insanlar daha önceleri bir kalp ve din üzere
idiler. Daha sonra şeytan onların arasına düşmanlık koydu ve bundan ötürü ihtilaf etmeye
başladılar."
5- Ebu Hanife, Ebu Yusuf'a: "Sakın ha sakın! Halka dinlerinin aslını öğretirken kelamdan söz
etme. Zira onlar seni taklid eden bir kavimdir. Sonra bununla uğraşırlar."
1- İbni Batta, Ebu Bekr el-Mervezi'den rivayet ediyor: "Ebu Abdullah'ı şöyle söylerken
işittim: Kim kelamla uğraşırsa felaha ermez, kim kelamla uğraşırsa Cehmiye'ye kayması
kaçınılmazdır."
2- İbn Abdulber, imam Ahmed'den rivayet ediyor: "Kelam"cı asla felaha eremez. Kelama
bakıp da kalbinde hıyanet bulunmayan hiçkimse yoktur."
3- el-Herevi, İmam Ahmed'in oğlu Abdullah'tan rivayet ediyor: "Babam, Ubeydullah b.
Yahya b. Hakan'a bir mektup yazarak şöyle dedi: Ben kelam sahibi mütekellim değilim ve
kelamın da herhangi bir değeri olduğunu zannetmiyorum. Allah'ın kitabı ve Rasulü'nün
sünnetinden başka bir şey kabul etmiyoruz. Bunun dışında bir şeyde söz söylemek hoş
değildir."
4- İbnu'l-Cevzi, Musa b. Abdullah et-Tarsusi'den rivayet ediyor: "Ahmed b. Hanbel'i şöyle
derken duydum: Kelamcılarla oturmayınız. Sünneti savununuz."
5-İbn Batta, Ebu'l-Haris es-Saiğ'den rivayet ediyor: "Kim kelamı severse, kelam onun
kalbinden çıkmaz. Ve böylece kelamcının felaha erdiğini göremezsin."
6- Yine İbn Batta Ubeydullah b. Ahmed'den rivayet ediyor: "Babam bize şöyle nasihatta
bulundu." Sünneti terketmeyiniz. Hadisle Allah size pek çok hayırlar verir. Siz siz olun, sakın
cedel ve tartışmaya girmeyin, Zira kelamcı felaha kavuşamaz. Çünkü Kelam hayra da'vet
etmez. Ne kelamı, ne de cedeli seviyorum. Sünnete sarılın, sahabenin eserine uyun,
kendisinden yararlanacağınız fıkhı elde ediniz. Kalpleri sapkınların ve riyakarların
kelamlarını terkedin. Cedelleşmeyin. Biz, bizden öncekilerin böyle sözlerle hiçbir alakaları
olmadığını gördük. Onlar kelamcılardan kaçınırlardı. Kelamcılığın sonu hayır değildir. Allah
bizi ve sizi fitnelerden korusun. Bizi de sizi de helak olmaktan beri kılsın."
7- İbni Batta, İmam Ahmed'den rivayet ediyor: "Kelâmı seven bir kimseyi görürsen, ona karşı
dikkatli ol!"
İmam Şafii
1- el-Herevi, er-Rebi b. Süleyman'dan rivayet ediyor: "Şafiî'yi şöyle derken işittim: Eğer bir
kimse başka birisi için ilim kitaplarını vasiyet etse ve bu kitaplar içinde de kelam kitapları
bulunsa, bu kitaplar vasiyete dahil edilmez. Zira kelam ilim değildir."
2- el-Herevi, el-Hasan ez-Za'ferani'den rivayet ediyor: "Şafiî'yi şöyle derken duydum: Kelam
konusunda bir kez cidalde bulundum. Bundan ötürü de Allah'a istiğfarda bulunuyorum."
3- el-Herevi, er-Rebi b. Süleyman'dan naklediyor: "Şafiî dedi ki: Her muhalife karşı cevap
niteliğinde büyük bir kitap yazmak isteseydim, bunu yapabilirdim. Fakat 'kelam' benim işim
değil, ben kelamdan hiçbir şeyin bana nisbet edilmesini istemiyorum."
4-İbn Batta, Ebu Sevr'den rivayet ediyor: "Şafiî bana: Kelam libası (elbisesi) giyip de
kurtulan hiç kimse görmedim, dedi."
5- el-Herevi, Yunus el-Mısri'den rivayet ediyor: "Şafiî derdi ki: Allah'ın bir kimseyi şirkin
dışındaki bir şeyle imtihan etmesi, kelam ile imtihan etmesinden daha hayırlıdır."
İmam Malik
l- İbni Abdilber, Mus'ab b. Abdullah ez-Zubeyri'den rivayet ediyor: "Malik b. Enes der ki:
Dinde kelamdan nefret ediyorum. Bizim beldemizdeki alimlerin, bu zamana kadar, insanları
kelamdan alıkoyduklarını biliyorum. Cehm'in fikirleri, Kaderciler ve bunlara benzeyen
şeylerle uğraşmak gerekmez. Ameli gerektirmeyen bir şeyin konuşulması lüzumsuzdur.
Allah'ın dininde kelamı ihdas etmek benim hoşuma gitmiyor. Bu meselede susmak daha
iyidir. Çünkü bulunduğum beldedeki alimlerin dinde yararı olmayan sözlerden
alıkoyduklarına şahid oldum."
2- Ebu Nuaym, Abdullah b. Nafi'den naklediyor: "Malik"i, şöyle derken işittim: Bir kimse
Allah'a ortak koşmanın dışında tüm büyük günahları işlemiş olsa (bu' arada kelamı da saydı)
ve sonra ondan vazgeçse, cennete girer.
3- El-Herevi, İshak b. İsa'dan naklediyor. "Malik derdi ki: Kim dini kelamla öğrenmek isterse
zındıklık etmiş olur. Kim kimya ile uğraşırsa iflas eder, kim de hadisin garibini elde etme
isterse yalancı olur."
4- el-Hatib, İshak b. İsa'dan rivayet ediyor: "Malik'in dinde cidalleşmeyi ayıplarken şöyle
dediğini duydum: Bize gelen cedelci kimseler, birbirlerinden ne kadar çok cedelci olurlarsa
olsunlar, Cibril'in getirmiş olduğunu Nebi'ye (sallallahu aleyhi vesellem) geri çevirmemizi
bizden istemektedirler."
5- el-Herevi, Abdurrahman b. Mehdi'den rivayet ediyor: "Malik'in yanına gitmiştim. Bu
sırada bir adam ona soru soruyordu. Malik ona: 'Herhalde sen Amr b. Ubeyd'in
adamlarındansm. Allah ona la'net etsin. O, dinde 'kelam' bid'atini icâd etti. Eğer kelam bir ilim
olsaydı, sahabe bu konuda konuşurdu. Tıpkı dinin ahkamı hakkında konuştukları gibi' diye
cevap verdi."
6- el-Herevi, Eşheb b. Abdulaziz'den naklediyor: "Malik'i şöyle derken duydum: 'Bid'atlerden
sakınınız.' Bunun üzerine: Ey Abdullah'ın babası! Bid'atler nedir? diye sordular. O da: Bid'at
ehli Allah'ın isimleri ve sıfatları, kelamı, ilmi ve kudreti hakkında konuşup sahabe ve
tabiunun sustukları yerde susmayanlardır, dedi."
7- Ebu Nuaym, Şafiî'den naklediyor: "Malik'e heva ehlinden bazı kimseler gelmişti. Onunla
dinde tartışmak istiyorlardı. Malik onlara: Bana gelince, kendi dinimi çok iyi biliyorum. Eğer
sen dininde şek (şüphe) sahibi isen dinde tartış, diye cevap verdi."
8- İbni Abdilber, Ahmed b. Huveyz Mendad'dan naklediyor: O, Kitabu'l-îcarat'ın Hilaf
bölümünde şöyle diyor: "Malik dedi ki: Heva, bid'at ve yıldız falıyla ilgili kitapların kiralık
verilmesi caiz değildir. Bizim ashabımız (ilim ehli) yanında heva ve bid'at kitapları,
kelamcıların, Mu'tezile'nin ve benzerlerinin kitaplarıdır. Bu kitaplar kiraya verilmişse kira
akdi feshedilir."
İmam Ebu Hanife
1- "Basra'da heva ehli çoktur. Belki oraya yirmiden fazla gittim. Bazen bir yıl, bazen de daha
fazla kaldım. Bu esnada kelam ilmini en hayırlı ilim olarak görüyordum."
2- "Ben kelam ilmi ile o kadar uğraştım ki, nihayet geldi parmakla gösterilir oldum. Biz
Hammad b. Ebi Süleyman'ın meclisine yakın bir yerde oturuyorduk. Bu arada bir kadın gelip:
"Bir adam var. Cariyesini sünnete göre boşamak istiyor. Ne yapmalı?" diye sordu. Ne
yapacağımı bilemedim. Kadının bunu Hammad'a sormasını, sonra da Hammad'in ona ne
cevap verdiğini gelip bana söylemesini istedim. Kadın aynı soruyu Hammad'a sorunca,
Hammad ona: "Cariyeyi temizken (ha-yızlı değilken), onunla cima etmeden bir talakla boşar.
Sonra o kadın erkeklerle evlenmeye hak kazanır" dedi. Bunun üzerine benim kelam ilmine
ihtiyacım yok diyerek onunla uğraşmayı bıraktım.
3- " Allah Amr b. Ubeyd'e la'net etsin. O, insanlara yaran olmayan kelama giden yolları açtı."
Birisi Ebu Hanife'ye: "insanlardan bazılarının 'Araz' ve "Ecsam' konusunda ihdas ettikleri
sözlere ne diyorsun?" diye sorunca Ebu Hanife: "Bunlar felsefecilerin sözleridir. Sen ehl-i
hadisin ve selefin yolunu tut. Sakın sonradan uydurulanlara tabi olma, her uydurulan
bid'attir"dedi.
4- Ebu Hanife'nin oğlu Hammad diyor ki: "Babam birgün yanıma geldi. Kelamcılardan
bazıları da yanımda bulunuyordu. Aramızda bir konuyu tartıştığımızdan dolayı seslerimiz de
alabildiğine yükseliyordu. Onun eve girdiğini sezince yanına gittim. Bana: "Hammad:
Yanındakiler kim?" dedi. Ben de: "Falan, falan ve falan" diyerek isimlerini saydım. "Peki
neyi tartışıyorsunuz?" dedi. Ben de şöyle şöyle bir konuyu tartışıyoruz dedim. Bana: "Ey
Hammad! Kelamı bırak" dedi. Hammad diyor ki: "Ben babamın böyle karma karışık işlerle
uğraştığını görmedim. O, başkasına yasaklamışolduğu şeyi kendisi de yapmazdı. Ona:
"Babacığım! Sen daha önceleri bana kelam ilmini öğrenmemi söylemiyor muydun?" dedim.
O da: "Evet oğlum. Fakat bugün bunu sana yasaklıyorum" dedi. Ben de: "Niçin?" diye
sordum. "Ey oğlum" dedi. "Bugün bu gördüğün insanlar daha önceleri bir kalp ve din üzere
idiler. Daha sonra şeytan onların arasına düşmanlık koydu ve bundan ötürü ihtilaf etmeye
başladılar."
5- Ebu Hanife, Ebu Yusuf'a: "Sakın ha sakın! Halka dinlerinin aslını öğretirken kelamdan söz
etme. Zira onlar seni taklid eden bir kavimdir. Sonra bununla uğraşırlar."
